5 tips om je zorginnovatie te laten slagen

In dit artikel:

Opvallende innovaties
Implementatie van Innovatie, geen kat in het bakkie
Maar hoe dan wel, onze tips voor jou

De gezondheidszorg is een sector waar innovaties van onschatbare waarde zijn. Ze hebben de potentie om de kwaliteit van zorg te verbeteren, de efficiëntie te verhogen en, niet onbelangrijk, de kosten te verlagen. Toch blijkt het vaak uiterst moeilijk om innovaties succesvol te introduceren en te implementeren in de zorgsector. In dit artikel gaan we in op de belangrijkste innovaties en onderzoeken we de uitdagingen voor een succesvolle introductie. Last but not least geven we je enkele tips hoe je de adoptie van innovaties positief kunt beïnvloeden.

Opvallende innovaties

De zorg staat al jaren bol van innovatie. Van kleine toepassingen voor hele specifieke ziektebeelden tot en met de implementatie van grote systeemtoepassingen zoals het Elektronische Patientendossier. De meest opvallende innovaties van de laatste jaren:

Kunstmatige intelligentie (AI) en machine learning. Met deze technologieën is het mogelijk om grote hoeveelheden gegevens analyseren en patronen identificeren. Dit helpt zorgverleners bij de diagnose, behandeling en voorspelling van ziekten. Bijvoorbeeld door het automatiseren van radiologische beeldanalyse, het verbeteren van de nauwkeurigheid van diagnoses en het personaliseren van behandelingen op basis van individuele patiëntgegevens.
Precision medicine, richt zich op het afstemmen van medische behandelingen op de individuele kenmerken van een patiënt, zoals genetica, levensstijl en omgevingsfactoren. Door gebruik te maken van genoomsequencing en moleculaire diagnostiek, kunnen zorgverleners nauwkeurigere diagnoses stellen en gerichtere behandelingen voorschrijven. Precision medicine heeft het potentieel om de effectiviteit van behandelingen te verbeteren en onnodige bijwerkingen te verminderen.
Internet of Things (IoT) en wearables: hieronder vallen slimme horloges, fitness trackers en medische apparaten waarmee het mogelijk is om gezondheidsgegevens continu te verzamelen en te monitoren. Zorgverleners kunnen met deze data het verloop van chronische ziekten beter te volgen of vroegtijdig gezondheidsproblemen vast te stellen. Onderzoek laat ook zien dat met innovaties zoals IoT en wearables patiënten meer betrokken zijn bij hun eigen gezondheid en welzijn.
Telemedicine en telezorg kreeg dankzij COVID een grote vlucht. Met telemedicine, telezorg of zorg op afstand kunnen patiënten via videoconferenties en andere communicatiemiddelen contact onderhouden met hun zorgverleners. Dit vergroot de toegang tot zorg, vooral voor mensen in afgelegen gebieden of met beperkte mobiliteit. De COVID pandemie liet zien dat met het Telemedicine mogelijk is om de druk op ziekenhuizen en eerstelijnszorg te verminderen en de zorg efficiënter maken.
Robotica in de zorg wordt steeds meer gebruikt in de zorg, zowel voor medische als niet-medische taken. Robots ondersteunen bij chirurgische ingrepen, fysieke revalidatie, medicatiebeheer, ondersteuning van ouderen en het uitvoeren van routinetaken. Robotica kan de precisie en efficiëntie verbeteren, de werklast van zorgverleners verminderen en de kwaliteit van zorg verbeteren.

Implementatie van Innovatie, geen kat in het bakkie

Hoewel het hard gaat met veel nieuwe innovaties in de zorg, betekent dat er bij veel innovaties zeker geen sprake is van een zachte landing. Een systematische review gepubliceerd in de Journal of Medical Internet Research (JMIR) in 2018, waarin 42 studies werden geanalyseerd, vond dat ongeveer 55% van de geïmplementeerde telemedicine-programma’s succesvol waren in termen van acceptatie, tevredenheid en klinische uitkomsten. Andere artikelen over adoptie van innovatie in de zorg noemen succespercentages van rond de 30%. Veel innovaties verdwijnen via de achterdeur bleek ook uit een eigen onderzoek dat we in 2021 uitvoerden onder innovatiemanagers en andere vertegenwoordigers van zorgorganisaties, gemeenten en zorgkantoren.

Hieronder de belangrijkste oorzaken op een rij voor het mislukken van de zorginnovatie implementaties:

De gezondheidszorg in Nederland is complex. Zorginstellingen, zorgverleners, patiënten, verzekeringsmaatschappijen, overheidsinstanties en farmaceutische bedrijven. Allemaal hebben ze hun belangen. Het coördineren en uitvoeren van veranderingen zoals de adoptie van een innovatie binnen dit complexe netwerk is een enorme uitdaging.
Een andere belangrijke factor die het moeilijk maakt om innovaties in de zorg te introduceren, is de weerstand tegen verandering. De zorgsector is berucht om haar sterke tradities en conservatieve houding ten opzichte van nieuwe benaderingen. Zorgverleners hebben vaak de neiging vast te houden aan vertrouwde methoden en zijn terughoudend om nieuwe technologieën of processen te omarmen. Wat ook meespeelt, ontdekten we zelf in het eerder aangehaalde onderzoek, dat de gemiddelde leeftijd van veel zorgmedewerkers aan de hoge kant is en dat er bovengemiddeld veel vrouwen werken, die bovendien ook nog eens parttime werken. Innovaties moeten erbij gedaan worden en komen boven op het bestaande werk. Deze mensen zijn doorgaans ook wars van techniek omdat men vindt dat het de zorg armer en onpersoonlijker maakt.
Ook financiële beperkingen vormen een fikse uitdaging bij het introduceren van innovaties in de zorg. Het zorgstelsel wordt vaak geconfronteerd met beperkte budgetten en middelen, waardoor het moeilijk is om te investeren in nieuwe technologieën en innovatieve oplossingen. Zorginstellingen en zorgverzekeraars zijn vaak terughoudend om risico’s te nemen op het gebied van financiële investeringen, vooral als er geen garantie is voor positieve uitkomsten op korte termijn.
Een belangrijk obstakel voor het succesvol implementeren van innovaties in de zorg is het gebrek aan interoperabiliteit en standaardisatie van systemen en processen. Veel zorginstellingen werken met verouderde systemen die niet goed kunnen communiceren met nieuwe technologieën. Het ontbreken van gemeenschappelijke normen en protocollen bemoeilijkt de uitwisseling van informatie tussen verschillende zorgverleners en instellingen, waardoor de samenwerking en coördinatie van zorg bemoeilijkt wordt. Dit belemmert de implementatie van innovatieve oplossingen die afhankelijk zijn van naadloze gegevensuitwisseling.
Tenslotte is ook het gebrek aan betrokkenheid van belanghebbenden bij het ontwikkelings- en implementatieproces en enorm bottleneck. Vaak worden innovaties bedacht zonder rekening te houden met de behoeften en feedback van degenen die ze daadwerkelijk zullen gebruiken – zorgverleners en patiënten. Dit gebrek aan betrokkenheid kan leiden tot een kloof tussen de ontwikkelde innovaties en de werkelijke behoeften van de zorgpraktijk, wat resulteert in een lage acceptatie en adoptie van nieuwe technologieën.

Maar hoe dan wel, onze tips voor jou

Om de innovatie in de zorg te verbeteren is het belangrijk om onderstaande uitdagingen aan te pakken:

Het creëren van een meer innovatieve cultuur in de zorg: Dit kan door het stimuleren van samenwerking tussen verschillende stakeholders, het faciliteren van kennisdeling en het creëren van een omgeving waarin mensen veilig nieuwe dingen kunnen proberen.
Het vereenvoudigen van de wet- en regelgeving: Dit kan door het vereenvoudigen van de vergunningsprocedures voor nieuwe innovaties en het creëren van meer flexibiliteit in de zorgverzekeringswetgeving.
Het investeren in innovatie: Dit kan door het beschikbaar stellen van subsidies voor innovaties en het creëren van incubators en accelerators voor zorginnovaties.
Het trainen van zorgverleners op het gebruik van nieuwe innovaties: Dit kan door het aanbieden van opleidingen en cursussen over het gebruik van nieuwe technologieën in de zorg.

Uit het eerdergenoemde onderzoek uit 2021 naar factoren voor een succesvolle adoptie van innovatie, kwamen we ook een aantal praktische succesfactoren tegen die je morgen zelf al kunt toepassen:

Borg innovatie aan de directietafel bij een Directielid, Zorgmanager of Manager Innovatie. Hierdoor is het implementatieproces verzekerd van steun in de vorm van capaciteit en budget;
Stel je verwachtingen bij en verwacht geen snelle adoptie. Succesvolle organisaties implementeren innovatie stapsgewijs en zeer planmatig. Zij doen daar doorgaans 6 – 12 maanden over;
Realiseer je dat de zorgprofessional in het begin enthousiaster is over innovatie dan de meeste patiënten of cliënten. Zeker als die laatste wat ouder is. Neem zorgprofessionals daarom goed mee bij de adoptie van een innovatie. Zij vormen de sleutel tot succes. De drijfveer om met zorg op afstand aan de slag te gaan komt op de eerste plaats voort uit de behoefte om het welzijn en de zelfstandigheid van cliënten en patiënten te bevorderen. Pas daarna kijken zij vaak naar tijdwinst en kostenbesparing.
Begin klein met een innovatie als dat kan. Door slechte ervaring zijn veel organisaties soms sceptisch over nieuwe technologie sceptisch. Zeker als het om connectiviteit van innovaties gaat. Experimenteer daarom op kleine schaal om op die manier vroegtijdig kinderziekten op te sporen. Niet goed functionerende technologie kan namelijk rekenen op weerstand. Direct leidinggevenden zijn daar uiterst gevoelig voor onder druk van personeelstekort en werkdruk.
Pak het planmatig aan. We zien dat organisaties die innovatie planmatig oppakken succesvoller zijn. Zij hebben doorgaans een strak innovatieproces waarin een innovatie meerdere stadia doorloopt. In dat proces beoordeelt een multidisciplinair team van zorgprofessionals, IT’ers en ondersteuners doorlopend het resultaat en de toepassing. En niet onbelangrijk, zij stellen vrijwel altijd een businesscase op waarin ze kosten afzetten tegen opbrengsten, besparingen, gezondheids- en tijdswinst.

Benieuwd hoe dit voor jouw zorgorganisatie kan werken? Neem vrijblijvend contact op met Spring Marketing.

Bronnen voor het bovenstaande artikel:

Springmarketing (2021). Onderzoek naar succesfactoren voor de implementatie van beeldzorg
Rathenau Instituut. (2017). Innovatie in de zorg: Stand van zaken en aanbevelingen. Den Haag: Rathenau Instituut.
Zorginstituut Nederland. (2019). Succesfactoren voor implementatie van innovaties in de zorg. Den Haag: Zorginstituut Nederland.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. (2019). Strategisch plan zorginnovatie 2019-2022. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.